W zieleniaku

Zieleniak na globusie

warzywa znane i mniej znane



Bakłażan


Bakłażan nosi wiele nazw: oberżyna, gruszka miłosna (uważany jest za afrodyzjak), jajko krzewiaste, czy bakman, naukowa to psianka podłużna. Pochodzi prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji. 10 marca obchodzi się tzw. święto Bakmana, polegające na celebrowaniu dań z bakłażana. Bakłażany są bardzo zdrowe - stanowią źródło witaminy A, C, B, fosforu, potasu, wapnia oraz żelaza. Ponadto dowiedzione jest, że obniżają poziom cholesterolu, wspomagają kościec i wspomagają przemianę materii. Mimo, że psianka podłużna uprawiana jest w parnych tropikach, czy subtropikach, warzywo stało się ukochaną rośliną spożywaną przez kraje wielu innych stref klimatycznych. Tam, gdzie uprawy bakłażana są najbardziej powszechne, czyli w m.in. w Indiach, oberżynę często traktuje się jako pokarm ludzi ubogich. Jeśli dać jej odpowiednie warunki do rozwoju, plony można zebrać już po pół roku od zasiewu. 

Potrawy z bakłażanem: Zapiekanka z bakłażanówBakłażanowe roladki z serem fetaGrillowany bakłażan po greckuZapiekanka jajeczna z bakłażanemMusaka




Batat


Bataty pochodzą z Ameryki Południowej oraz Ameryki Środkowej. Ich nazwy, obok oficjalnej, czyli wilec ziemniaczany, to batat, patat lub słodki ziemniak. W formie dzikiej nie jest znany, obecnie uprawiany jest w całej strefie tropikalnej, a największe plantacje znajdują się w Chinach, Ugandzie, Nigerii i Indonezji. Bulwy słodkich ziemniaków są duże, wagą dochodzą nawet do 3 kilogramów. Ich miąższ można spotkać w odcieniu bieli, różu i czerwieni. Pataty spożywa się po ugotowaniu lub upieczeniu. Bulwy słodkich ziemniaków zawierają dużą ilość skrobi i cukrów. Są dwie odmiany batatów słodka i gorzka, która jest trująca. Z wiadomych powodów, bardziej popularna na świecie jest odmiana słodka, również wśród insektów, które atakują rośliny. Z batatów produkuje się także mąkę oraz alkohol. W przypadku odmiany gorzkiej, spożycie bulwy jest możliwe dopiero po usunięciu toksyn z ziemniaków poprzez obranie patata ze skóry i poddanie go oddziaływaniu promieni słonecznych.


Potrawy z batatem: Bataty w słodkim sosie chilli



Bok choy


Warzywo zwane kapusta gorczycową zwane również pak-choi, czy w języku mandaryńskim baicai, natomiast w dialekcie kantońskim bok choy, jest szczególnym warzywem. Jej smak można określić jako lekko gorzkawy, jest czymś pomiędzy kapustą a botwiną. ma szerokie zastosowanie w zupach, ale można ją także szybko podsmażyć w woku, np ze strączkami chilli. Można ją też gotować na parze i podawać z sosem sojowym. Mimo, że kapusta bok choy jest powszechna w krajach azjatyckich, nie jest najczęstszym warzywem ekspertowym do Europy. Warzywa w Chinach poddaje się krótkotrwałej obróbce, dzięki temu zachowują swój naturalny kolor oraz wartości odżywcze. Czas gotowania, czy też smażenia zależny jest od naturalnej twardości warzywa - w tym przypadku liczą się nawet sekundy.  Kapusta chińska pochodzi z Azji wschodniej. Jest popularnym dodatkiem do zup. Zielarz dynastii Ming Li Shizhen badał wartości lecznicze kapusty - zawiera dużo witaminy A oraz C. 



Bób


Bób stanowi pierwszy rodzaj fasoli, jaki był uprawiany w Europie. W starożytności warzywo było bardzo cenione, bowiem stanowiło posiłek wśród biedniejszych warstw ludności, dostarczając stosunkowo dużo energii i szybko zaspokajając głód.  Bób znany był już od tysięcy lat Chińczykom i Egipcjanom. W Europie Środkowej bób był jednym z podstawowych pokarmów aż do XVII wieku, potem stopniowo zastąpiony został fasolą, kukurydzą i ziemniakami. Obecnie uprawiany jest na wszystkich kontynentach, a w dzikiej postaci możemy go odnaleźć w Afryce i Iranie. Bób znany był już w starożytności Arabom, Grekom czy Hebrajczykom. W różnych tradycjach był on inaczej traktowany. Wśród Egipcjan, bób był warzywem zakazany dla kapłanów Izydy, za to składany w ofierze bogom i zmarłym. W starożytnej Grecji bób wykorzystywany był podczas głosowania, liczono nim głosy wrzucone do urny - czarny oznaczał nie, a biały oznaczał poparcie. Bób stanowi źródło białka roślinnego, a także wapnia, żelaza, witaminy z grupy B, a także A i C. Od 1961 roku wyizolowany z bobu aminokwas - lewodopa, wykorzystywany jest w leczeniu choroby Parkinsona. Ceniony jest wśród dietetyków, ponieważ zawiera dużo błonnika i zdrowe tłuszcze, które są podstawą zdrowej diety. Niemniej jednak należy pamiętać, że bób jest także dość ciężkostrawny oraz jak na warzywo zawiera sporo kalorii.



Brukiew 


Brukiew należy do odmiany kapusty rzepak i spotykana jest wyłącznie w uprawie. Prawdopodbnie pochodzi ze Skandynawii lub Rosji, gdzie i dzisiaj jest uprawiana na szeroką skalę. Brukiew, nazywaną także karpielą uprawiana jest również we Francji, Kanadzie i Anglii. Podczas drugiej wojny światowej była ważnym składnikiem skromnego jadłospisu, także w Polsce. Brukiew, chociaż smaczna, musi być spożywana z umiarem. Jest jednym z warzyw, których nadmierne spożywanie może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Może dojść do tego za sprawą zawartośći cyjanoglukozynolanów, które w większej ilości mogą hamować transport jodu do tarczycy. Brukiew może być przygotowywana na wiele sposobów. Na Kaszubach przygotowuje się zupę z gotowanej brukwi - wryki. Finowie podają pieczoną kurpiel z daniami mięsnymi, czy podobnie jak Kaszubi - w zupie. Ziemniaczane purée z brukwią, z dodatkiem masła, a niekiedy z marchewką i cebulą stanowi  w Norwegii obowiązkowy dodatek do wielu światecznych potraw.




Burak liściowy


Burak liściowy stanowi kultywar buraka zwyczajnego. Nosi wiele nazw od boćwiny począwszy, po mangold, kapustę rzymską, na buraku szpinakowym kończąc. Wywodzi się z basenu Morza Śródziemnego. Poszczególne odmiany buraka liściowego charakteryzują się bogatą paletą barw ogonków liściowych. Występują ogonki w kolorze białym, żółtym, pomarańczowym różowym, w wielu odcieniach czerwieni wpadająceje w odcienie fioletu. Z liści boćwiny przyrządza się zupy, popularne są też surówki i sałatki. Buraka liściowego przygotowuje się podobnie jak szpinak. Same ogonki liściowe są lekko słodkie w smaku, przez co przygotowuje się je podobnie do szparagów, czy fasolkę szparagagową. W Polsce burak liściowy dopiero niedawno pojawił się na targach, szybko jednak zyskał szerokie grono wielbcieli.



Burak zwyczajny


Wszystkie znane gatunki buraka pochodzą od buraka dzikiego i należą według różnych klasyfikacji do rodziny komosowatych lub szarłowatych. Dzika odmiana buraka rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie, między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego oraz w Indiach. W Polsce burak stanowi pospolitą roślinę uprawną. Występuje obecnie na wszystkich kontynentach i posiada wiele odmian. Od kiedy tylko udomowiono buraka, próbowano go uszlachetnić - powiększyć korzeń oraz jego liście. O buraku wspomniane jest już w dokumentach pochodzących z Babilonii. Uprawiano go w Starożytnej Grecji i Rzymie. W 1801 roku Franz Karl Achard rozpoczął produkcję cukru buraczanego na Śląsku. Od tego czasu jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym, a sam cukier przestał być rarytasem, a stał się artykułem codziennym. Buraki zawierają wiele witamin i minerałów - potas, wapń, żelazo, magnez, mangan, kobalt, oraz witaminy A, C i B1. Ponadto, zawiera kwas foliowy, już 200 g buraka pokrywa połowę dziennego zapotrzebowania. Poprzez wysoką zawartość kwasu foliowego i kobaltu, można stwierdzić, że to warzywo, powinno być często w jadłospisie  każdej kobiety - wzmacnia organizm, przeciwdziała przedwczesnej siwiźnie, łamliwym paznokciom, nadaje blasku włosom a także leczy anemię. Ponadto, obniża ciśnienie, oczyszcza z toksyn, zawiera dużo błonnika, przez co ułatwia trawienie.

Potrawy z burakiem: Kluski śląskie z buraczkamiSałatka śledziowa z buraczkami



Cebula


Cebula pochodzi z Azji Środkowej, została w pełni udomowiona i obecnie nie rośnie dziko, występuje tylko w uprawie. Należy do rodziny czosnkowatych. Rośnie w klimacie umiarkowanym, optymalna temperatura dla wzrostu wynosi 20 stopni, ale potrafi kiełkować już przy 5 stopniach Celsjusza. Potrzebuje dużej ilości wody, ze względu na płytki system korzeniowy. Szczególnie dobrze rośnie na glebach próchnicznych, lessach i madach. Łzy jakie wyciskamy przy jej krojeniu spowodowane są kwasy sulfonowe, które podczas jej siekania samorzutnie przekształcają się lotny sulfin etylu, który z kolei podrażnia śluzówkę oka. Cebul posiada wiele odmian, m.in dako, rawska, wolska (nazwa pochodzi od warszawskiej dzielnicy, przed wojną posiadacz gospodarstwa ogrodniczego na warszawskiej Woli u zbiegu ulic Wolskiej i Elekcyjnej stworzył ten rodzaj cebuli), żytawska oraz Red Baron - prezentowana na zdjęciu. Red Byron charakteryzuje się fioletowoczerwona barwą łuski i łagodnym smakiem. Tej odmiany najchętniej używa się do przygotowywania sałatek i spożywania na surowo. Cebula ceniona jest także ze swoich właściwości zdrowotnych. Działa bakteriobójczo, pobudza wydalanie moczu, usuwa nadmiar wody z organizmu. Ze względu na dużą zawartość siarki, zwiększa odporność organizmu na rozmaite choroby. Łagodnie obniża podwyższone ciśnienie krwi. Zapobiega tzw. czopowaniu żył, powoduje wzrost dobrego cholesterolu. Zawiera witaminy i mikroelementy - prowitamin A, witaminy B1 B2, PP i fitoncydy. Pobudza apetyt, przez co przyspiesza wydzielanie soków trawiennych. Obniża poziom cukru we krwi. Kogo pogryzły dotkliwie owady, czy miał wątpliwą przyjemność kontaktu z meduzą, ten wie, że cebula także uśmierza pieczenie i ból po ukąszeniu. Cebula prawie w żadnej postaci nie traci wartości leczniczych, z wyjątkiem jednej tylko - smażenia na smalcu bez pokrywki - zatem warto zrezygnować z tej opcji obróbki warzywa.




Ciecierzyca


Ciecierzyca jest rośliną strączkową, wydającą piękne kwiaty i owoce. Nasiona wyglądem i smakiem przypominają groch, używa się ich również w podobnych okolicznościach. W epoce brązu cieciorka stała się znanym składnikiem kulinarnym we Włoszech. Rzymianie z tego okresu operowali już kilkoma przepisami z użyciem ciecierzycy pospolitej. Do dzisiaj jest bardzo popularna w kuchni krajów basenu Morza Śródziemnego. Cieciorka jest gatunkiem rośliny jednorocznej, należącej do rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej Azji. Co ciekawe, nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną. Wyglądem i smakiem przypomina groch. Popularnie nazywa się ją cieciorką - jednakże jest to nazwa nieścisła w stosunku do rośliny. Z ciecierzycy pospolitej wyrabia się specjalną mąkę. Nasiona ugotowane i zbite na miazgę służą do wyrobu pasty popularnej na Bliskim Wschodzie - hummusu.

Potrawy z ciecierzycą: HummusFalafelZupa z cieciorkiKurczak z cieciorką i ryżem



Cukinia



Kabaczek stanowi odmianę dyni zwyczajnej. Nazwa cukinia wywodzi się od włoskiego słowa zucchina, który znaczy mała dynia.To właśnie we Włoszek wyselekcjonowana tą odmianę dyni. W Polsce obowiązują obie nazwy, na południu kraju większą popularnością darzy się kabaczka. Istnieje wiele odmian cukinii, przez co czasami traktowane są jako odrębne gatunki. Różnią się one kształtem, wyglądem i smakiem. Największą popularność roślina zdobyła w Europie, południowej Rosji oraz na Bałkanach. Warzywo jest niskokaloryczne, jednakże równocześnie posiada niezbyt dużą wartość odżywczą. Ceni się je za smak. Cukinia odkwasza organizm oraz sprzyja przemianie materii. Ich wachlarz obróbki kulinarnej jest bardzo szeroki, tak samo jak i zastosowanie. W przetwórstwie największe zastosowanie odnajdują te wielkości od 10 do 15 cm, jednakże te najsmaczniejsze są te większe o długości około 25 cm. Z wartości odżywczych cukinii, trzeba zwrócić uwagę na dużą ilość cukrów, witaminy C, PP oraz B1, a także karoten. Owoce cukinii nie kumulują metali ciężkich. W 100 g warzywa znajduje się zaledwie 15 kalorii.

Potrawy z cukinią: Tarta z ricottą i cukiniąOmlet z cukiniąCukinia z bazylią i sosem chilliMakaron z białymi szparagami i cukinią



Cykoria


Cykoria podróżnik należy do rodziny astrowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje znaczną część Europy, Azji, Algierii i Tunezji. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Cykorię zalicza się do roślin leczniczych. Już w czasach prehistorycznych była używana w ziołolecznictwie. Przypisuje się jej właściwości przeciwrakowe. Była popularnie stosowania przez kraje niemieckojęzyczne oraz arabskie. Korzenie cykorii działają moczopędnie, pobudzają wytwarzanie soków żołądkowych. Odnajdują zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawienia oraz przy ogólnym osłabieniu. Młode liście cykorii chętnie dodaje się do sałatek, zawierają dużo witaminy C, B oraz mikroelementów. Popularnie dostępna kawa zbożowa, powstaje na bazie ususzonego i zmielonego korzenia cykorii, który po uprażeniu zyskuje zbliżony do kawy aromat. Niebieski kolor kwiatów cykorii, jak głosi legenda zawdzięcza łzom dziewczyny, opłakującą utraconego kochanego.

Potrawy z cykorią: Tarta z cykorią



Dynia


Dynia jest wyjątkowo ciekawym warzywem. Poza swoim urokliwym kształtem, na uwagę zasługuje także fakt, że jedynie na Antarktydzie nie jest uprawiana. Ojczyzną dyni podobnież jest Ameryka Północna - tam też jest najbardziej popularna jako warzywo konsumpcyjne i ozdobne. Największe uprawy i okazy dyni także można spotkać w USA. Największymi producentem dyni po Stanach jest Kanada, Indie i Chiny. Dynie spożywa się zarówno na słodko jak i pikantnie. W Indiach jedno z najpopularniejszych dań z wykorzystaniem tego warzywa jest potrawa zwana kadu ka halwa - dynia smażona na maśle z cukrem i przyprawami. Pomarańczowe warzywo często jest także składnikiem popularnego dania typu sambar. Co należy w tym miejscu dodać, to fakt, że dynia jest bardzo zdrowa,  w szczególności jej pestki. Tłuszcze w nich zawarte zaliczają się do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych, ponadto zawierają bardzo dużą ilość nienasyconych i wielokrotnie nienasyconych kwasów tłuszczowych, które spełniają ważne funkcje w naszym organizmie. 

Potrawy z dynią: Pikantna zupa dyniowaQuiche z dynią i grzybamiCurry z kurczakiem i dyniąTort dyniowy




Endywia kędzierzawa


Cykoria endywia należy do rodziny astrowatych. Endywia pochodzi z wybrzeży Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej. Znana była już w starożytności. W Europie uprawiana od XVI wieku. W Polsce jej popularność dopiero zaczęła kiełkować. Charakteryzują ją stosunkowo grube, karbowane i mięsiste liście, które z daleka wyglądają na poszarpane. Z tego względu endywię kędzierzawą nazywa się czasami szczerbakiem. Ma typowy dla cykorii lekko gorzkawy smak. Jeżeli chodzi o gastronomię, endywia pełni funkcję sałaty. Dobrze komponuje się z ostrymi serami, orzechami oraz innymi potrawami o pikantnym smaku. W przeciwieństwie do sałaty, cykoria endywia bogata jest w  potas, fosfor, żelazo oraz witaminę C. Endywię przede wszystkim wykorzystuje się w formie surowej do rozmaitych sałatek, ale można je także dusić, czy też zapiekać.




Fenkuł włoski


Roślina - bylina nazywana jest także koprem włoskim oraz koprem słodkim. Należy do rodziny selerowatych, jednakże część botaników widzi w nim odrębną roślinę - jedynego przedstawiciela rodzaju fenkuł. W postaci dzikiej występuje w strefie śródziemnomorskiej, a także w Pakistanie, Iranie i Afganistanie. Rozprzestrzenił się za sprawą człowieka na inne rejony świata, gdzie do dziś jest uprawiany. W Polsce nie zdobył popularności. Ma duże wymagania glebowe oraz termiczne. Preferuje ciepłe, nasłonecznione bezwietrzne stanowiska. Fenkuł jest bardzo zdrowym warzywem, ma działanie wiatropędne, przeciwkaszlowe, przeciwskurczowe, ponadto pobudza wydzielanie żółci i soku żołądkowego. Zawiera olejki eteryczne, dużo witaminy C, a także B1 i A, kwas foliowy, ponadto związki białkowe, flawonoidy, przeciwutleniacze, potas, magnez i fosfor. Napar z kopru włoskiego, może służyć do przemywania tłustej skóry. Olejek fenkułowy pozyskiwany z warzywa o silnym anyżkowym zapachu, bywa wykorzystywany jako dodatek do past do zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej, a także mydeł i innych kosmetyków. W sztuce kulinarnej używany jest jako aromatyczna przyprawa w mieszankach ziołowych lub jako dodatek do zup.






Groszek zielony

Groszek należy do rodziny bobowatych, inaczej motylkowatych. Jest krewnym fasoli. Groszek jest jedną z najwcześniej uprawianych przez człowieka roślin. Nastarsze odnaleziona nasiona groszku pochodzą sprzed 10  tysięcy lat. W stanie dzikim rośnie w Azji Mniejszej, początkowo uprawiany był w Indiach i Chinach. Obecnie powszechnie uprawiany jest także na terenie Europy Środkowej. W średniowieczu jego uprawa była niezwykle popularna na Bliskim Wschodzie i zaczęła być w Europie. Pod koniec XVI wieku groszek stał się powszechny w kuchni za sprawą Ludwika XIV, który bardzo cenił sobie smak groszku i skutecznie go rozpragował. Groszek stanowi fundament dzisiejszej genetyki. Szybko rosnący groszek posłużył Grzegorzowi Mendel jako obiekt pierwszych badań dotyczących dziedziczenia cech. Groszek powszechnie dodawany jest do sałatek i rozmaitych dań kuchni azjatyckiej. Idealnie sprawdza się w chłodnikach, jako dodatek do risotto, a także makaronu. Mimo, że  groszek najczęściej pełni rolę tła w potrawach, to należy pamiętać, że jest bogaty w witaminy C, D, K, a także witaminy z grupy B, jest także źródłem beta-karotenu, przez sprzyja pracy układu nerwowego. W roślinie możemy odnaleźć kwas foliowy, sód, potas, fosfor, żelazo, miedź, kobalt, jod, cyn oraz magnez. Dostarcza organizmowi białko, działa odkwaszająco, przez co sprzyja utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Kolejną zaletą groszku jest fakt, że jest niskokaloryczny oraz bardzo lekkostrawny. Warto częściej gościć go w swojej codziennej diecie.





Jalapeño


Jalapeño stanowi kultywar papryki rocznej . Zaliczana jest do grupy najostrzejszych w smaku - papryk chilli. Dojrzałe owoce papryczek nie są duże, osiągają rozmiar od 5 do 9 cm i mają czerwoną albo częściej i wyżej cenioną zieloną barwę. Nazwa japalapeño nawiązuje do miasta Xalapa, położonego w stanie Veracruz w Meksyku, gdzie papryczka była początkowo uprawiana. Obecnie, główne rejony uprawy jalapeño położone są nie tylko w stanie Veracruz, ale także Chihuahua i Nowym Meksyku w USA. Pikantność papryczki zależy od klimatu, w którym była uprawiana oraz sposobu jej przyrządzania. Kapsaicyna, która jest odpowiedzialna za ostry smak papryczek w największym stężeniu znajduje się w gniazdach nasiennych, wystarczy je pominąć podczas przyrządzania potrawy, aby uzyskać mniej ostry smak. Kapsaicyna ma właściwości rakotwórcze, ale jednocześnie u niektorych osób sam kontakt fizyczny z warzywem może powodować lekkie podrażnienie skóry. Jalapeño nazywana jest także chiles gordos, a także cuaresmeños, huachinangos - warto o nich pamiętać, wybierając danie spośród meksykańskich przysmaków. Najpopularniejsze potrawa sporządzana z jalapeño to chipotle chilli - przygotowywane z wcześniej wędzonej papryki. Ponadto, papryczkę często dodaje się do różnego rodzaju sals, zup, serów, czy mięsa. Często bywa konserwowana w zalewie octowej, dzięki czemu można ją spokojnie przechowywać przez dłuższy czas w słoiku.




Jarmuż


Jarmuż podobnie jak brokuł, kalafior, czy kalarepa pochodzi od gatunku tej samej  kapusty - kapusty warzywnej. Jest to jedna z najstarszych odmian użytkowych tego gatunku. Do końca średniowiecza jarmuż stanowił jedno z najpopularniejszych warzyw w całej Europie. Znany i uprawiany był już w Starożytnej Grecji. Roślina uprawiana była zarówno jako roślina jadalna jak i ozdobna. Najważniejsze uprawy znajdują się w środkowej i północnej Europie oraz Ameryce Północnej i Azji. Preferuje chłodniejszy klimat i jest dosyć odporna na działanie szkodników i choroby typowe dla roślin kapustowatych. Kapusta jest uważana, za jedno z najzdrowszych warzyw, a jarmuż jest wyjątkowo pożywny. Podobnie jak brokuły i inne warzywa kapustowate zawiera sulforafan, związek, który posiada właściwości przeciwnowotworowe. Warzywo zawiera silne przeciwutleniacze i właściwości przeciwzapalne. Stanowi bogate źródło witaminy K, C, karotenoidów i wapnia. Ponadto, szczyci się bogatą zawartością żelaza. Jeżeli chodzi o sprawy kulinarne, to mimo, że popularność warzywa znacznie spadła w dół od czasu średniowiecza, to ciągle jarmuż jest składnikiem wielu tradycyjnych potraw kuchni holenderskiej, czy portugalskiej. Występuje w daniach Afryki Południowo-Wschodniej, gdzie gotowany jest z mlekiem kokosowym i orzeszkami ziemnymi i podawany z ryżem, ugali lub fufu robionymi z kaszy kukurydzianej. W Japonii sławny jest sok z jarmużu aojiru, podobno w smaku jest tak nieprzyjemny, że został on wykorzystany w popularnym japońskim programie telewizyjnym jako kara po przegranej grze. Jarmuż ma rzeczywiście gorzkawy smak, dlatego warto traktować go jako dodatek ze składnikami, które zdominują jego gorycz.



Kalafior zielony - Romanesco broccoli


Ta fantazyjnie wyglądająca roślina jest jadalnym pączkiem kwiatu gatunku brassica oleracea. Budowa kalafiora zielonego przypomina logarytmiczne spirale. W porównaniu do tradycyjnego kalafiora, romanesco jest bardziej chrupki i delikatniejszy, o orzechowym smaku, pozbawionym charakterystycznej dla kalafiora i brokuła goryczki. Kalafior zielony pochodzi, jak sama nazwa wskazuje z Włoch, został odkryty w XVI wieku. Nazwa używana w Polsce, jest nieco myląca, ponieważ klasycznie nam znany kalafior również posiada odmianę zieloną. Warzywo jest bogate  w witaminę C, K oraz błonnik i karoteny. Przez swój wyjątkowy wygląd, wielu obawia się, że warzywo jest w stanie wyprzeć z rynku naszego rodzimego kalafiora. Póki co, romanesco broccoli częściej cieszy oczy i jest ciekawostką, niż służy jako powszechny składnik kulinarny.



Kalafior zwyczajny

Kalafior stanowi odmianę kapusty warzywnej. Roślina była znana już w Starożytnym Rzymie i Grecji, skąd rozpowszechniła się do innych krajów europejskich w XIII wieku. Do Polski kalafior zaczął być uprawiany dzięki królowej Balonie na przełomie XVI i XVII wieku. Warzywo ze względu na swoje oryginalne pochodzenia bywa nazywana kapustą cypryjską. Waga jadalnej róży kalafiora może dochodzić do 2 kg. Kalafior uważany jest za jedno z cenniejszych warzyw ze względu na wartości odżywcze, ale także walory smakowe i dietetyczne. Róże kalafiora zawierają wiele niezbędnych składników mineralnych, jak również witaminy K, B1, B2, B6 i C oraz kwasy nikotynowy i pantotenowy. Mimo, że kalafior, podobnie jak marchewka dostępny jest w różnych wariantach kolorystycznych - fioletowym, pomarańczowym, czy zielonym, to największą sławą się cieszy bezkonkurencyjnie odmiana kremowo-białym. Kalafior stanowi smaczny dodatek do wielu dań, w Polsce najczęściej podawany jest jako samodzielna potrawa.




Kalarepa


Warzywo stanowi odmianę kapusty warzywnej. Jest to roślina wyłącznie pod uprawę, nie występuje na stanowiskach naturalnych. W Polsce jej hodowla jest powszechna, jest popularnie uprawiana we wszystkich krajach niemieckojęzycznych. Jej większe uprawy możemy odnaleźć także w Indiach. Kalarepa znana była już w starożytnym Rzymie, stamtąd trafiła do innych krajów Europy, w tym i do Polski w XIX w. Warzywo najprawdopodobniej zostało wyhodowane z paszowej kapusty o zgrubiałej łodydze. Kalarepa jest cenną rośliną, ze względu na swoje wartości odżywcze. Najbardziej odżywcze są młode liście rośliny - które najczęściej są odrywane ze zgrubiałej łodygi - a szkoda. Warzywo zawiera dużo sodu, potasu, wapnia, manganu, żelaza, miedzi, fosforu, chloru, jodu, karotenu oraz witamin B1, B2, B6 oraz C. Ponadto, zawiera kwasy tj. nikotynowy, pantotenowy, foliowy oraz szczawiowy. Kalarepę ceni się także ze względu na walory smakowe, można ją gotować, ale także po obraniu grubej skóry spożywać na surowo jak jabłko.





Kapary


Roślina występuje w rejonie śródziemnomorskim i Azji Mniejszej, jej zasięg sięga aż po Himalaje. Kapary spotyka się również w Azji tropikalnej na terenie Pakistanu, Indonezji oraz Filipin, a także w Australii i na niektórych wyspach Pacyfiku tj.Guam,Vanuatu Wyspy Salomona. Krzew, na którym rosną osiąga wysokość do 1 metra. To co jest najcenniejsze w krzewie to jego pąki kwiatowe - stanowią cenną przyprawę o lekko pikantnym, słodko-kwaśnym smaku.Im mniejszy pąk kwiatu - tym jest cenniejszy, zostaje zakonserwowany w soli, occie, oliwie lub winie i w takich formach jest dostępny na półkach sklepowych. Wspomniany lekko pikantny smak kaparów powstaje dzięki łatwo ulatniającej się rutynie. Kapary mają wielkość ziaren grochu, w kolorze zimnej zieleni, pokryte jasnymi kropkami. Według medycyny ludowej, kapary mają pomóc w leczeniu impotencji u mężczyzn. Niektóre z gatunków są trujące, za to bardzo interesujące - kwiaty C. fascicularis i C.tomentosa kwitną tylko od rana do południa - tego samego dnia powstaje już owoc. przez tak szybki etap rozwoju stały się symbolem przemijania. Kapary najczęściej wykorzystuje się do przyrządzania marynat, majonezów, dodatek do mięs i sosów, sałatek różnego rodzaju.

Potrawy z kaparami: Pasta alla puttanescaPasta al salmone affumicatoPlacek z LiguriiTunezyjska sałatka z tuńczykiem,




Kapusta pekińska


Kapusta pekińska jest podgatunkiem kapusty właściwej z rodziny jakżeby mogłoby inaczej - kapustowatych. Pochodzi z północnych Chin i Japonii. Co także nie jest zaskoczeniem ze względu na nazwę warzywa. Obecnie uprawiana jest w wielu rejonach świata i umiarkowanym klimacie. W Chinach uprawiana już jest od V wieku, na europejskie talerze trafiła stosunkowo późno, bo dopiero w latach 30 XX wieku. To, co charakteryzuje kapustę, to jej podłużny kształt i mocno pomarszczone liście. Odnalazła powszechne zastosowanie w kuchniach azjatyckich, także w Polsce dobrze pod tym względem została przyjęta. Kapusta Nappa jest szczególnie popularna w północnej prowincji Korei Południowej Gangwon. Natomiast w Chinach uznawana jest za symbol dobrobytu, a jej wizerunek często pojawia się na szklanych i porcelanowych figurach. Słynna rzeźba Jadeite Cabbage, znajdująca się w Narodowym Muzeum Pałacowym w Tajwanie przedstawia właśnie kapustę pekińską. Warzywo jest głównym składnikiem dumy narodowej Korei - czyli słynnego baechu kimchi. To niepozorne liściaste warzywo, charakteryzuje wysoka wartość odżywcza, a to za sprawą dużej zawartości białka, korzystnego dla organizmu człowieka. Co więcej, kapusta pekińska zawiera szereg witamin: A, B1, B2 oraz C i mikroelementów takich jak: wapń, żelazo, cynk, potas, fosfor, magnez, a także kwas foliowy. Niewątpliwie, powinna gościć jak najczęściej na naszych talerzach.




Karczoch


Karczoch zwyczajny jest gatunkiem wieloletniej rośliny zielnej z rodziny astrowatych. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, obecnie uprawiany jest w wielu miejscach Europy i Ameryki Północnej. Niektórzy utożsamiają go z karczochem hiszpańskim. Karczochy dorastają do około 2 metrów. Kwiaty rośliny przypominają nieco kwiatostany łopianu. Kard - inna z nazw zwyczajowych rośliny, uprawiany była już w Starożytnym Rzymie i Grecji. Jeszcze przed upływem XII wieku rozpowszechniona była w basenie Morza Śródziemnego. Roślina lubi ciepło, zatem w Polsce uprawiana jest sporadycznie. To, na czym człowiekowi najbardziej zależy w aspekcie kulinarnym to część główki kwiatostanu, pozbawiona zewnętrznych i stwardniałych łusek okrywy. Jeżeli chodzi o w pełni dojrzałe pąki, to jadalne jest jedynie dno kwiatowe. Karczochy cieszą się największą popularnością w kuchni włoskiej. Młode główki się gotuje, a następnie zalewa oliwą i w ten sposób przechowuje. Wartość odżywcza warzywa nie należy do szczególnie bogatych, jednakże doceniane jest wśród cukrzyków ze względu na zawartość inuliny, cukru, którzy chorzy mogą spożywać. Ponadto karczochy zawierają witaminę C, białka oraz tłuszcz. Wspomagają walkę z podwyższonym cholesterolem oraz polecane są w diecie osób ze schorzeniami wątroby. Roślina zawiera także antyoksydanty.


Kukurydza 

Kukurydza zwyczajna należy do rodziny wiechlinowatych. Należy do zbóż. Ojczyzną kukurydzy jest Meksyk. Najwiękuszymi producentami kukurydzy obecnie są Stany Zjednoczone, Chiny oraz Brazylia. Kolby kukurydzy znamy w kolorze żółtym, występują jednak również w barwie pomarańczowej, brunatnet, a także ciemnofioletowej. Kukurydza cukrowa jest tą, którą spożywamy jako warzywo i najczęściej gościmy na naszych stołach. Znana już była w Polsce od XVII wieku. Kukurydza cukrowa nadaje się zarówno do spożywania na świeżo, jak również do konserwowania i zamrażania. Najlepsze do spożycia to te w kolorze jasnokremowym lub jasnożółtym, o zbitych ciasto przylegających do siebie, miękkich ziarnach. Kolby kukurydzy ścina się na warzywo w okresie dojrzałości mlecznej - czyli w czasie zanim cukry przemienią się w skrobie, a ziarna stwardnieją. Ziarna kukuurydzy cechują sie wysoką wartością odżywczą. Dostarcza umiarkowaną ilość witamin takich jak A, B1, B2 oraz C. Najpopularniejszymi odmianami kukurydzy cukrowej w Polsce są Złota Karłowa - najwczęśniejsza możliwa do zbioru odmiana, kolby są małe i wrzecinowate, plon jest z reguły niski, za to smaczny i delikatny, Golden Bantan - o delikatnych, miękkich i słodkich ziarnach, Martek F1 - zbierana na koniec sierpnia, o dużych i smacznych ziarnach, Aztek F1 - odmiana póżna i bardzo wysoka, o pojedynczych dużych kolbach oraz Puławska ryżowa, odmiana pękająca, która idealnie nadaje się do przyrządzania popcornu.



Marchew


Marchew zwyczajna wywodzi się z rodziny selerowatych. Jest rośliną pospolicie występującą na terenie Europy, Azji, i Afryki Północnej. W Polsce jest chętnie uprawiana, ale występuje bardzo powszechnie w stanie dzikim. Kwitnie od czerwca do jesieni, jest owadopylna i miododajna. Spożywany przez nas korzeń marchwi ma ogromne zastosowanie w sztuce kulinarnej. Jada się ją na surowo, przyrządza się z nich surówki, gotowaną dodaje do sałatki, czy zupy. Marchew także można dusić i smażyć, wyrabia się z nich także soki, przeciery oraz przetwory. Portugalia słynie z dżemu marchwiowego. Roślina zawiera węglowodany, białko, liczne karoteny, a także witaminy B1, B2, B6, C, E, H, K, PP oraz minerały jak: wapń, żelazo, miedź fosfor, ponadto pektyny. 100 g marchwi zawiera około 35 kalorii. Niegdyś marchew była dostępna w wielu kolorach od bieli po bordo, popularność pomarańczowa marchew zawdzięcza Holendrom, którzy rozpowszechnili skutecznie odmianę warzywa w tym kolorze.






Musztardowiec



Musztardowiec należy do rodziny kapustowatych. Poprawna nazwa rośliny to kapusta sitowata, ale nazywana jest także kapustą sarepską oraz gorczycą sarepską. Pochodzi z Azji - z rejonów Syberii i Chin. W stanie naturalnym można ją także spotkać w Europie Wschodniej i Ameryce Północnej. Dolne liście rośliny zazwyczaj są duże i kędzierzawe, górne natomiast znacznie mniejsze i niepodzielone. Nasiona owoców mają gorzki i piekący smak, podobnie jak liście rośliny. Najwięcej gorczycy uprawia się w Danii, Francji, Wielkiej Brytanii i krajach Beneluksu. Nasiona kapusty sitowatej wykorzystywane są do produkcji musztardy, przyprawia się nią także wędliny, marynaty, masła ziołowe, czy dodaje do kiszonych warzyw. Liście musztardowca można dodawać do sałatek i surówek - dla dodania im pikantnego smaku. Kapusta sarepska jest środkiem mającym szerokie zastosowanie w lecznictwie. Nasiona rośliny mają właściwości drażniące na skórę działają rozgrzewająco. Okłady z gorczycy skutecznie stosuje się przy dolegliwościach reumatycznych, a także przy przeziębieniach, zapaleniu płuc, korzonków nerwowych, czy dusznicy bolesnej. Olejek gorczyczny stosowany jest do płukania gardła i migdałków, dodawany jest do wielu rodzajów maści.  Gorczyca używana jest od tysięcy lat. W okresie średniowiecza zarezerwowana była dla najbogatszych. O czym mało osób wie, gorczyca jest hiperakumulatorem złota. Gorczyca bywa niebezpieczna dla zdrowia przy niewłaściwym spożyciu. Może spowodować podrażnienie żołądka, uszkodzenie wątroby, nerek i dróg moczowych. U kobiet przy nadmiernym spożyciu doustnym może przyczynić się do przekrwienia macicy i poronienia. Samo wdychanie olejku może nieść za sobą negatywne skutki, takie jak oparzenie błon śluzowych, czy nawet uszkodzenie układu oddechowego. Zatem tak jak w przypadku wielu innych roślin o silnym smaku, tak musztardowiec należy spożywać z umiarem.




Oliwki


Wyróżnia się aż 35 gatunków drzew należących do grupy oliwkowatych. Drzewa oliwne rosną w ciepłej umiarkowanej strefie oraz tropikalnej południowej  a czterech kontynentach: Europy, Afryki, południowej Azji oraz Australii. Roślina uprawna uprawiana co najmniej od 5500 lat w Egipcie i została rozpowszechniona w basenie Morza Śródziemnego przez Fenicjan. Najbardziej rozpowszechniona jest oliwka europejska, która nieznana jest ze stanu naturalnego, ale w uprawie rozpowszechniona w wielu obszarach o ciepłym klimacie. Z owoców i nasion drzewa produkowana jest oliwa. Same owoce po uprzednim spreparowaniu nadają się do spożycia i powinny zasilać nasz jadłospis. Są bogate w związki mineralne, głownie fosfor, potas i żelazo, a także witaminy z grupy B, prowitaminę A, oraz witaminę C i E. Oliwki potrafią być w zależności o gatunku wysokokaloryczne. Czarne i zielone oliwki pochodzić mogą z tego samego drzewa, o kolorze decyduje etap dojrzewania i czas zerwania owoców. Decydujący na rynku eksporterzy oliwek to Hiszpania, Włochy oraz Grecja. Wśród narodów śródziemnomorskich oliwka odgrywała dużą rolę zarówno w sztuce jaki wierze. W powszechnej tradycji gałązka oliwna stanowi symbol pokoju i pojednania, roślina jest także m.in. znakiem zwycięstwa, chwały, honoru, wolności, bezpieczeństwa, mądrości, czy miłosierdzia. Oliwa z oliwek znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce z zaleceniem dla skóry wrażliwej, suchej i wiotczejącej. Jeżeli chodzi sztukę kulinarną oliwki można spożywać w stanie surowym, aczkolwiek są nietrwałe, dlatego konserwuje w soli, solance lub marynacie z octu, czy kwasu mlekowego. Najczęściej oliwki są drylowane, a w miejsce pestek nadziewa się czosnek, paprykę, migdał oraz inne produkty.



Okra


Roślina zwana okrą, a oficjalnie piżmianem jadalnym uprawiana jest w krajach o klimacie tropikalnym lub subtropikalnym. Owoce rośliny jada się w stanie niedojrzałym. Przez swój charakterystyczny wygląd w Indiach owoce nazywa się ją lady's fingers czyli kobiece palce. Są spożywane jako jarzyna po wcześniejszym ugotowaniu jak również na surowo. W Europie nie pojawia się za często, natomiast na bazarach azjatyckich - szczególnie pakistańskich i indyjskich, a także arabskich jej widok na bazarach jest codziennością. Dzikie występowanie nie jest znane. Pochodzi prawdopodobnie z Południowej Azji i Zachodniej Afryki. Mimo, że największym producentem okry jest Afryka, to w Indiach i Pakistanie spożywa się jej najwięcej. Najczęściej jest krojona na mniejsze kawałki i obsmażana na szybko w przyprawach, ale także jest piklowana, solona, czy stanowi podstawę do innych potraw takich jak sambar, czy w najróżniejszych potrawach typu curry, jak na przykład bhindi gosht - czyli okry w mięsnym curry.

Potrawy z okrą: Aromatyczna okra




Papryka


Papryka roczna, podobnie jak pomidor, czy ziemniak należy do rodziny psiankowatych. Pochodzi z tropikalnych obszarów Ameryki. Indianie w Meksyku uprawiali ją już 5200 lat p.n.e. Obecnie uprawiana jest na całym świecie w licznych odmianach. Zawiera cukry, witaminę A oraz C, a także kapsaicynę - która nadaje większości papryk ostry smak. Wśród warzyw, to właśnie papryka, a w szczególności niedojrzałe owoce, zawierają najwięcej witaminy C. Tu należy dodać, że to z owoców papryki po raz pierwszy wyizolowano witaminę C i ustalono jej wzór chemiczny. Dokonał tego biochemik pochodzenia węgierskiego, A. Szent-Györgyi. Paprykę można spotkać w różnorakiej formie od surowej, po wędzoną, w zalewach, czy sproszkowaną - stosowaną jako przyprawę. Warzywa występują najczęściej w trzech kolorach, które różnią się lekko smakiem: od czerwonej najsłodszej, przez żółta, po zieloną. Różni się także właściwościami w zależności od koloru. Papryka odnalazła szerokie zastosowanie w kuchni - używane są do sałatek, sosów, gulaszy i paprykarzy. Szczególnie paprykę pokochały Węgry - chyba każdy chociaż raz w życiu próbował leczo. papryki uznawane są za jedne z najzdrowszych warzyw. Średniej wielkości strąk warzywa pokrywa dzienne zapotrzebowanie na selen, zapewnia również dużą ilość potasu i błonnik. Dodatkowo, jest niskokaloryczna i bierze wspomagający udział w procesie przemiany materii. Ponadto, zmniejsza apetyt, przyspiesza spalanie tłuszczu, a także odmładza i poprawia nastrój.  




Papryka chilli


To, co rozumiemy jako papryczkę chilli, czy po prost chilli, odnosi się do niektórych odmian papryki o bardzo ostrym smaku. Do papryk chilli zaliczany między innymi: aji pieprz, cayenne - świeże owoce znamy doskonale pod nazwą papryczki chilli, a suszone określa się jako pieprz cayenne, Naga Jolokia, Scotch bonnet oraz Trinidad Scorpion Butch T stanowiące kultywatory habanero, a także Jalapeño, malagueta, piri-piri, Tabasco, które pochodzą, lub są kultywatorem papryki rocznej. Zawarta w owocach kapsaicyna jest odpowiedzialna za ostry smak papryk chilli. Wywołuje uczucie ciepła, powodując zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych, jednak w przeciwności do pieprzu, czy gorczycy nie powoduje ich stanu zapalnego.Silnie piekący smak, odczuwalny wyraźnie po spożyciu chilli, wywołany jest przez podrażnienie zakończeń czuciowych i termicznych nerwów. W rezultacie naczynia krwionośne błon śluzowych i skóry, a także położonych pod nimi narządów ulegają rozszerzeniu. Spożycie ostrej papryczki, wzmaga apetyt i wydzielanie soków żołądkowych, przez co wspomaga procesy trawienne. W 1912 roku została opracowana specjalna skala ostrości pikantnych potraw - uwzględniająca i odnosząca się w głównej mierze do papryk. Skala Scoville'a mierzy koncentrację kapsaicyny w potrawie. Według tej skali najostrzejszą papryką chilli jest Trinidad Scorpion Butch, która samym wyglądem przypomina właśnie skorupiaka.



Pasternak 


To niepozorne warzywo, wyglądem łudząco przypominające korzeniem pietruszkę rodzime pochodzi z obszaru Europy oraz części Azji obejmującej Turcję, Kaukaz oraz Syberię Zachodnią. Rozprzestrzenił się aż po Australię, czy Kanadę. Uprawiony jest w niektórych rejonach Afryki, Ameryki Południowej oraz Azji Tropikalnej. Pasternak charakteryzuje się grubym słodkim w smaku korzeniem. Stanowi surowiec wykorzystywany w zielarstwie. Warto po niego sięgnąć ze względu na bogatą zawartość białka, skrobi, pektyn oraz witaminy C. Z pasternaku wytwarza się olejek pasternakowy, który ma właściwości antyoksydacyjne i przeciwgrzybiczne. W Polsce pasternak uważany był do 2012 roku za gatunek rodzinny. W rzeczywistości jest archeofitem, rośnie dziko i pospolicie na całym niżu i niższych partiach górskich.  Pasternak jest smacznym warzywem, który powoli wraca do łask w polskiej kuchni.



Patisony



Patisony stanowią odmianę dyni zwyczajnej. Roślina pochodzi z Ameryki Północnej, do Europy została sprowadzona przez Hiszpanów. Patisony, tak jak dynie potrafią osiągać rozmaitą wielkość. Potrafią osiągać do ponad 20 cm średnicy. Ich wygląd jest niezwykły - przypomina dwa złączone ze sobą talerze i pofałdowanym brzegu. Występują w wielu kolorach od białych, po zielone, żółte, a nawet granatowo-fiołkowe, niemalże czarne. Popularne odmiany patisonów to Disco, Gagat, Polo F1 Eden oraz KELMO. Patison uprawiany już był przez Indian z Jukatanu i Azteków. Współcześnie cieszy się popularnością w południowej Europie i Rosji. Owoce patisonów można zbierać już po 5 tygodniach od zasiewu. Roślina jest łatwa w uprawie, a w dodatku odporna na szkodniki. Owoce są lekkostrawne i zawierają sporo witamin oraz mikroelementów. Do marynowania najlepiej użyć młodych i jak najmniejszych patisonów, większe trzeba kroić na plastry i pozbawić już twardej skóry. Patisony są lekkostrawne, dietetyczny i mają delikatny smak. Są bogate w witaminę C, zawierają także nieco witamin B1, B2, PP, a także wapń, żelazo, magnez oraz karoten.




Pietruszka zwyczajna


Ta dwuletnia roślina należy do rodziny selerowatych. Rośnie w stanie dzikim na półwyspie Apenińskim i Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Istniej jej forma także w postaci zdziczałej, którą można spotkać na większości kontynentów. Pietruszkę uprawia się jako warzywo, spożywa się zarówno korzeń jak i zielone części rośliny. Nać pietruszki jest bardzo bogata w prowitaminę A, a także zawiera dużo witaminę C, żelaza i chlorofilu, ponadto wiele związków mineralnych. O ile korzeń odnajduje główne zastosowanie w zupach, to sama nać, o charakterystycznym silnym zapachu stanowią przyprawę wielu potraw. Pietruszka jest rośliną o wielu wartościach leczniczych. Działa moczopędne i wiatropędne, wykazuje się własnościami antyseptycznymi. Pobudza w niewielkim stopniu wydzielanie śliny i soku żołądkowego, przez co ułatwia trawienie i przyswajanie innych pokarmów.

Potrawy z pietruszką: Krem ziemniaczano-czosnkowyRyba w galarecieDorada z salsą z pietruszkiSok z pietruszkiKurczak po kijowsku




Pomidor


Jeden z największych darów jaki Krzysztof Kolumb sprowadził do Europy, po odkryciu Ameryki,  po 1492 roku. Pomidor zwyczajny w warunkach naturalnych rośnie w strefie międzyzwrotnikowej Ameryki Południowej i Środkowej jako bylina. W strefie klimatu umiarkowanego uprawiany jest jako roślina jednoroczna. Początkowo pomidor uznawany był przez Europejczyków za roślinę trującą z racji przynależności do rodziny psiankowatych. Uprawiany był wyłącznie w celach dekoracyjnych. Dzisiaj pomidor jest spożywany pod wieloma postaciami - na surowo, sporządza się z nich zupy, sosy, sałatki, kanapki, przetwarza się z nich przeciery oraz koncentraty. Pomidory są bogate w likopen - przeciwutleniacz, który przyswajalny jest dla człowieka w większym stopniu, jeżeli pomidory podda się obróbce termicznej. Dodatkowo udowodniono, że surowe pomidory zapewniają ochronne działanie przeciwnowotworowe. Owoce rośliny zawierają sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoten oraz szereg witamin: K, B1, B2, B6, C, PP, a także kwasy pantotenowy, foliowy i szczawiowy oraz biotynę. Co ciekawe, pomidory zawierają śladowe ilości nikotyny. Pomidor według klasyfikacji botanicznej i naukowego punktu widzenia jest owocem, jednakże dla potrzeb podatkowych w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej traktowany jest jako warzywo.




Por


Roślina należy do rodziny czosnkowatych. Oryginalnie pochodzi z Azji Mniejszej. W celach konsumpcyjnych pora uprawiano już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Rzymianie zwykli podawać go Neronowi, wierzono, że warzywo wpływa dobrze na głos i struny głosowe. Na polską ziemię roślina trafiła w okresie średniowiecza. Jeżeli chodzi o samą uprawę rośliny, por wymaga dużej ilości wody, szczególnie w okresie kiełkowania. Powietrze powinno być wilgotne, a stanowisko jego hodowli słoneczne. Jeżeli chodzi o właściwości odżywcze, por stanowi źródło fosforu, wapnia, niewielkiej ilości witaminy C, B1 i B2. Można z nim także odnaleźć karoten oraz kwas nikotynowy. W polskiej medycynie ludowej okładów z pora używano w leczeniu artretyzmu i reumatyzmu. Por stanowi symbol narodowy Walii. Kibice walijskiej reprezentacji rugby na mecze przynoszą roślinę by radośnie ją wymachiwać.

Potrawy z porem: Zapiekanka z ziemniaków i poraZupa z pora i makaronu udonOyaku donburiQuiche lorraineCottage pie





Rabarbar


Rabarbar zwany jest "obcym znad Wołgi". Rababarbar ukochał sobie chłodny klimat, zatem bez wstydu rośnie dziko w okolicach tej rosyjskiej rzeki. Oryginalnie pochodzi z Chin, z zimnych rejonów Mongolii oraz Syberii. W Państwie Środka jest zaliczany do jednej z 50 podstawowych roślin leczniczych. Zawiera w sobie dużo witamin A, C, E . Jednak wypłukuje z organizmu wapń więc jest nie wskazany dla osób z kamieniami lub piaskiem w nerkach. W warzywie spożywamy zielono - różowawe liście, które można przetworzyć na kompot, dżem czy dodatek do ciast. Obecnie rabarbar jest uprawiany w wielu krajach między innymi w Polsce.

Potrawy z rabarbarem: Imbirowe ciasto z rabarbarem i kruszonkąCiasto z rabarbaremKompot z rabarbaru




Radicchio - cykoria sałatowa


Radicchio zwana także, cykorią sałatową, czy też czerwoną cykorią należy do rodziny astrowatych odmiany cykorii podróżnik. Jest to roślina dwuletnia, wytwarza duży mięsisty korze spichrzowy i rozetę liści odziomkowych. Liście zawierają charakterystyczną w smaku goryczkę. Radicchio znana była już w starożytności, znana nam jednak współcześnia odmiana została wyhodowana 1 1860 roku przez Francesco Van Den Borre, belgijskiego agronoma. To on jest twórcą charakterystycznego bordowego koloru liści - zbierane późną jesienią radicchio pozbawia się zewnętrznych liści, następnie pakuje się w metalowe kosze. Przez kilka dni cykoria stoi w zaciemnionym pomieszczeniu, a jej korzenie opływa woda w temperaturze około 15 stopni Celsjusza.  Podczas tej kąpieli liście nabierają właściwego koloru. Dzięki swojej kruchości liście radicchio odnalazły swoje zastosowanie w sztuce kulinarnej. Ich żywy czerwony kolor stanowi efektowną dekorację zielonych sałatek. Radicchio często przez to nazywa się błednie sałatą. Roślina nadaje się również do zapiekania, ale wtedy traci swój przykuwający uwagę kolor. Aby pozbyć się gorzkiego smaku w cykorii wystarczy wymoczyć liście w wodzie. Radiccho idealnie komponuje się z szynką parmeńską oraz świeżymi figami.





Rukiew wodna


Rukiew wodna mimo swoich niepozornych rozmiarów i wyglądu należy do rodziny kapustowatych. Oryginalnie, pochodzi z Europy i Azji, ale obecnie można spotkać ten gatunek na wszystkich kontynentach. Mimo to, w Polsce jest gatunkiem rzadki, występuje głównie w zachodniej części kraju. Roślinę nazywa się czasem rzeżuchą wodną. Jest szczególnie popularna w Normandii. Słynie ze swojego bogactwa w składniki odżywcze. Rzeżucha zawiera znaczne ilości żelaza, wapnia, jodu i kwasu foliowego. Zawiera bardzo wiele witamin, szczególnie witaminy A i C. W czasach panowania szkorbutu rukiew wodna była zalecana jako lekarstwo na niego. Wyciąg z rzeżuchy wodnej podawany jest przy awitaminozach. Ponadto, rukiew jest ważnym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3. Roślina stanowi źródło przeciwutleniaczy, a także pełni rolę środka moczopędnego oraz wykrztuśnego. Powszechnie uważa się, że spożywanie liści rośliny chroni w pewnym sensie przed rakiem płuc, jak również hamuje wzrost innego rodzaju nowotworów. Co ciekawe, rukiew wodna była jednym z ulubionych warzyw Napoleona.




Rukola


Rokietta siewna, jak brzmi nazwa oficjalna rośliny, należy do rodziny kapustowatych. Jej dziki obszar występowania obejmuje basen Morza Śródziemnego, oraz Morza Czarnego, głównie w Bułgarii i na Krymie. Porasta dziko także Czad w Afryce oraz Azję Zachodnią, Kaukaz i Zakaukazie, a także Turkmenistan. Obecnie uprawiany jest powszechnie w wielu rejonach Europy, w Afryce Południowej, Indiach, Australii, Nowej Zelandii i w Ameryce Północnej. W Polsce uprawa rukoli nie jest powszechna. W kuchni śródziemnomorskiej liście rukoli wykorzystuje się do sałatek. Ma silny zapach i lekko orzechowy smak. Idealnie komponuje się z reguły mdłymi owocami morza, mozzarellą i awokado. Z nasion rośliny pozyskuje się olej. Czasami rokiettę siewną dodaje się do musztardy.



Rzepa


Roślina stanowi podgatunek kapusty właściwej, należącej do rodziny kapustowatych. Rzepa jest rośliną wyłącznie uprawną, nie występuje w stanie dzikim. Uprawiana jest w strefie klimatu umiarkowanego, głównie w chłodniejszych jej rejonach. Odmiany o mniejszych bulwach są delikatniejsze w smaku i przeznaczone dla ludzi, większe przeznaczone są dla zwierząt hodowlanych w postaci paszy. Bulwy rzepy mogą być przechowywane nawet do kilku miesięcy od zebrania. Mimo, że trudno jednoznacznie przedstawić miejsce pierwotnego występowania rzepy, to najbardziej prawdopodobnie pochodzi z rejonu Afganistanu, Pakistanu lub z rejonu Morza Śródziemnego.  Rzepa była spożywana już w Starożytnej Grecji, czy Cesarstwie Rzymskim. Roślina uznawana jest za niezwykle zdrowe warzywo, jest świetnym źródłem witaminy PP, C, beta-karotenu oraz witamin z grupy B. bulwy rzepy mają działanie moczopędne, bakteriobójcze oraz wzmacniające. Pomagają w leczeniu zakażeń układu moczowego. Rzepa ma także szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Wywar z liści służy jako odżywka o charakterystycznym zapachu do przetłuszczających się włosów - zapobiega wypadaniu włosów i wzmacnia je. Z ugotowanej i przetartej bulwy może posłużyć jako maseczka do twarzy dla osób z problem trądziku i wypryskami.



Rzeżucha


Siana w okresie poprzedzającym Wielkanoc, potocznie zwana rzeżuchą to tak naprawdę pieprzyca siewna, która należy o zupełnie innego gatunku roślin. Roślina należy do rodziny kapustowatych i pochodzi z południowo-zachodniej Azji, Pakistanu, Etiopii i Egiptu. Do Polski dotarła około XV wieku. Obecnie jest uprawiana w niewielkim stopniu na całym świecie. Rzeżucha uprawiana już była o czasów najdawniejszych jako warzywo, dodaje się ją do zup, sosów, surówek, serów i sałatek. Rzeżuchę najczęściej spożywa się pod postacią kiełków, ceniona jest ze względu na swój pikantny smak. W Anglii rzeżuchę spożywa się na kanapkach z jajkiem, majonezem i solą. Każdy słyszał, że jest bardzo zdrowa - co jest prawdą. Pieprzyca siewna zawiera szereg witamin i minerałów - A, B1, B2, C, E, K, PP, kwas foliowy, żelazo, wapń, sole mineralne, magnez, chrom, fosfor, łatwo przyswajalny jod i siarkę. Perscy wojownicy spożywali ją przed wojennymi wyprawami. Nasiona rzeżuchy, od czasów starożytnych były stosowane w tradycyjnej medycynie lokalnej Indii. Wykazują właściwości tonizujące, przeciwszkorbutowe, moczopędne, wspomagają wzrok i traktowane są jako afrodyzjak. Pomagają w leczeniu astmy, kaszlu, chorób skóry, chorobach układu pokarmowego, a także w stanach ogólnego osłabienia.



Rzodkiewka


Dokładne pochodzenie rzodkiewki czerwonej nie jest do końca określone. Niektórzy twierdzą, że pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, inni że z Dalekiego Wschodu.W formie dzikiej rzodkiew występują ciągle na terenie Chin. Jej smak doceniany był już w starożytnej Grecji, a Rzymianie natomiast odnotowali wiele jej kształtów i barw., a także przedstawili ją północnym obszarom naszego kontynentu. Rzodkiew stanowi jedną z pierwszych roślin uprawnych zabranych na kontynent amerykański. Rzodkiewka jest rośliną miododajną, ale jednocześnie lekko trującą ze względu na dużą zawartość olejków gorczycowych - szczególnie w przypadku rzodkwi czarnej. Osoby z chorobą wrzodową lub przy zapaleniu wątroby, układu pokarmowego, czy ciężkich chorobach serca i nerek powinny jej unikać. Warzywo ceni się ze względu na chrupki miąższ oraz bardzo pieprzny smak. Najczęściej stanowi składnik sałatek i przystawek w kuchni zachodniej, we wschodniej używa się częściej formy kiszonej rzodkiewki. Zawiera wiele witaminy C. Rzodkiew, szczególnie czarna odnotowuje działanie żółciotwórcze, żółciopędne oraz bakteriobójcze. Odnalazła zastosowanie w leczeniu niektórych chorób wątroby i dróg żółciowych. Nie tylko pobudza działanie żółci, ale także niszczy niepożądane bakterie, z którymi nawet antybiotyki nie są sobie w stanie poradzić. Odkaża drogi oddechowe i moczowe. Rzodkiew czarna często odnajduje zastosowanie także w kosmetyce, jako dodatek do szamponów zwalczających łupież i wypadanie włosów. Świeży sok z rzodkwi używany jest także przy pielęgnacji skóry - usuwa piegi, zmarszczki i wybiela skórę. Z sadzy, powstałej w wyniku spalania oleju wyciśniętego z nasion rzodkwi czarnej Chińczycy produkowali doskonały tusz.




Sałata lodowa



Sałata lodowa najprawdopodobniej pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Jej nazwa wynika z jej kruchych liści, które przy jej ugryzieniu przypominają nieco dźwięk pękającego lodu. Dzisiaj sałata lodowa jest uprawiana na wszystkich kontynentach. Ceniona jest ze względu na swój chrupki smak oraz trwałość. Jest popularnym składnikiem wszelkich sałatek. Jest także bardzo zdrowa i zawiera bardzo mało kalorii - jej obecność jest konieczna w diecie każdego pragnącego zrzucić kilka kilogramów. Ma lekko gorzki a zarazem słodkawy smak. Z pozoru subtelny - potrafi nadać zupełnie inny smak potrawie. Wpływa korzystnie na proces trawienia. Obecny w sałacie lodowej pierwiastek jodu wpływa korzystnie na przemianę materii. Zawiera także witaminy takie jak A, D, E, B9, a także kwas foliowy oraz beta-karoten. żelazo, magnez, potas, czy wapń. Trzeba dodać, że sałata bogata jest w antyoksydanty, przez opóźnia procesy starzenia się. Co więcej, ta chrupka sałata ma dobroczynny wpływ na nasz układ nerwowy i ma działanie uspakajające. Zatem jedzmy sałatę na zdrowie!





Sałata rzymska


Sałata rzymska nazywana znacznie rzadziej także sałatą długolistną występuje w wielu rejonach świata, ale jedynie w uprawie. Jej liście są wyjątkowo kruche, wydłużone i mięsiste. Mogą być gładkie, ale częściej pomarszczone z wyraźnie zaznaczonymi nerwami. Wyglądem przypomina kapustę pekińską - przez zwartą i wydłużoną tzw. główkę, jest jednak znacznie mniejsza i od niej lżejsza. Sałata często bywa traktowana po macoszemu, ze względu na brak wyrazistego smaku - jest jednak bardzo zdrowym i cennym warzywem. Zawiera znaczną ilość witamin z grupy B, B1 i B2, oraz PP oraz witaminę C. W jej skład wchodzi także karoten i wiele składników mineralnych, jak wapń, fosfor i żelazo. Tak jak wiele innych zielonych warzyw zawiera dużą ilość antyoksydantów. Jej ogromną zaletą jest lekkostrawność. Odnajduje duże zastosowanie w sztuce kulinarnej, szczególnie bliskowschodniej. Jest ceniona jako dodatek do sałatek. Jest słodsza i delikatniejsza w smaki niż popularna u nas sałata masłowa, czy krucha. Jest podstawowym składnikiem do słynnej na całym świecie sałatki Caesara. Jej dużym kulinarnym plusem jest to, że dobrze komponuje się z ciężkimi sosami na bazie majonezu.

Potrawy z sałatą rzymską: Warzywa z woka z grzybami shiitakeSałatka CezaraSałatka nicejskaSałatka z paluszków krabowych i awokado




Seler korzeniowy


Seler korzeniowy jest odmianą selera zwyczajnego. Gatunek ten występuje wyłącznie w uprawie. jest powszechnie uprawiany na całym świecie już od ponad 2 tysięcy lat, ale źródeł należy doszukiwać się na starym kontynencie, a także w Azji Zachodniej, na Kaukazie oraz Afryce, gdzie króluje klimat umiarkowany. Seler korzeniowy jest bardzo zdrowy - zawiera aż dwa razy więcej witaminy C niż cytrusy. Ponadto bogaty jest w kompleks witaminy B, kwas foliowy oraz witaminę PP. Spośród warzyw korzeniowych zawiera najwięcej fosforu, a także dużo wapnia, potasu, cynku i błonnika. Charakterystyczny aromat i smak warzywa seler zawdzięcza olejkom eterycznym, które znajdują się w niemalże każdej części warzywa. Seler pobudza procesy trawienne, działa także uspakajająco i odtruwająco. Zapobiegają miażdżycy, artretyzmowi, otyłości i zwalczają nadciśnienie. Odkryto także składniki, które mają działanie przeciwnowotworowe. Seler służył w starożytnym Egipcie, Rzymie i Grecji w celach rytualnych i pogrzebowych. Z liści selera zwycięzcy otrzymywali wieniec upleciony z liści selera. Trzeba przyznać, że ten niepozorny składnik tzw. włoszczyzny z pewnością zasługuje na większe docenienie - wyjątkowo pozytywnie wpływa na zdrowie człowieka.







Seler naciowy


Seler naciowy należy do rodziny selerowatych, stanowi jedną z odmian selera zwyczajnego.  W stanie dzikim rośnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w Afryce. Jest uprawiany w wielu rejonach świata. Znany już był w starożytności. Ceniony był jako roślina lecznica w ludności zamieszkującą basen Morza Śródziemnego. Wizerunek naci selera był przedstawiany u Rzymian na bitych monetach zamiennie z wawrzynem.  Jego łodygi osiągają do 50 cm. Seler charakteryzuje się intensywnym, lekko pikantnym smakiem, należy używać go z umiarem, ponieważ łatwo potrafi zdominować smak potrawy. Seler naciowy jest bardzo doceniany i zalecany w najróżniejszych rodzajach diet. Jest bogaty w witaminę C i E, które wzmacniają układ odpornościowy i chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Pobudza przemianę materii, jednocześnie usuwa szkodliwe produkty tego procesu, przez co także ułatwia odchudzanie. Seler naciowy ułatwia trawienie, pomaga w zaparciach, a nawet skutecznie leczy nadciśnienie tętnicze. Ponadto, warzywo znane jest także ze swoich właściwości uspakajających - stosowany już był jako środek uspakajający w czasach Hipokratesa. Uważane jest także za afrodyzjak. Sok z selera naciowego wzmacnia włosy, paznokcie i działa zbawiennie na cerę.



Soczewica


Chyba każdy pamięta jedną z baśni braci Grimm pt. Kopciuszek. Z jednej ze scen, macocha Kopciuszka pozwala iść dziewczynie na bal pod warunkiem wyłowienia wszystkich ziaren soczewicy z popiołu. Soczewica znana już jest z okresu neolitu. Nasiona tego warzywa strączkowego były podstawą wyżywienia w starożytnym Egipcie, starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie. Turcja jest trzecim największym producentem soczewicy na świecie. Wraz z Kanadą, Indiami oraz USA łącznie wytwarzają 80% światowej produkcji. W Polsce, mimo, że soczewica jest bardzo zdrowa, jest niezwykle rzadko uprawiana.  Soczewica znalazła wzmiankę w Biblii, w Księdze Rodzaju, gdzie Ezaw sprzedaje Jakubowi prawo swojego pierworództwa za miskę soczewicy.We Włoszech, soczewice tradycyjnie spożywa się na Sylwestra, co ma symbolizować nadzieję na dostatek w Nowym Roku. Prawdopodobnie wynika to z kształtu warzywa, przypominającego monetę.

Potrawy z soczewicą: Zupa z czerwonej soczewicy




Soja


Roślina należy d do rodziny bobowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji. W Chinach uprawiana jest już od 4 tysięcy lat. W Polsce jest rzadko uprawiana, czasami przejściowo dziczejąca. Obecnie największymi producentami soi są Stany Zjednoczone (55% światowej produkcji), Brazylia, Argentyna , Chiny i Indie. Nasiona soi stanowią ważny surowiec przy produkcji pasz, ale także służą jako pokarm dla człowieka. Stanowią alternatywę mięsa dla wegetarian. Z soi wytwarza się rozmaitą ilość produktów - olej, mączkę, kaszę oraz mleko sojowe, czy słynne tofu. Dodatek soi podnosi wartości odżywcze, dlatego jest składnikiem konserw mięsnych i wędlin. Nasiona soi zawierają 30-50% białka - co plasuje soję na pierwszym miejscu pod tym względem wśród roślin. Ponadto zawiera dużo witamin z grupy B. Soja poza swoim całym dobrodziejstwem, posiada także mroczną stronę. Mąka sojowa zawiera nhibitor trypsyny, który może być przyczyną przerostu trzustki. Za sprawą czynników antyodżywczych, zmniejsza ilość przyswajanych aminokwasów, witamin oraz soli mineralnych. Dopiero obróbka cieplna pozwala na właściwe wykorzystanie substancji odżywczych zawartych w roślinie. Na bazie obserwacji stwierdzono, że mężczyźni spożywający produkty sojowe, mają obniżoną ilość wytwarzanego testosteronu. Wobec zdrowia kobiet, nie stwierdzono pozytywnych skutków spożycia soi. Badania nad rośliną ciągle trwają - należy przyznać, że soja stanowi wyjątkowo ciekawe warzywo.



Szparagi


Szparagi uznawane są za jedne z najsmaczniejszych warzyw. Ceni się je ze względu na ich walory smakowe i lekkostrawność. Na targowiskach dostępne są dwie odmiany wypustek szparagów - białe i zielone, stanowią one pędy tego samego gatunku. Różne kolory są efektem sposobu uprawy warzywa - zielone wyrastają na powierzchnię gruntu, białe rosną przysypane ziemią. Szparag uprawiany był już w starożytności przez Egipcjan, Greków oraz Rzymian. A teraz pora na najciekawsze: w różnych cywilizacjach, warzywo pełniło rolę symbol falliczny. Nie trudno się domyśleć, czemu - młode pędy przypominają bowiem prącie w czasie wzwodu, z tego względu uważane są za afrodyzjak.  Starożytni Rzymianie stosowali wyrafinowaną aluzję o treści "Zrób to, zanim ugotują się szparagi".  Okres surowego średniowiecza chwilowo uciszył popularność wulgarnego
warzywa, ponowne przebudzenie nastąpiło w XVI wieku, gdzie zdobył wielbicieli w Anglii, Francji oraz Niemczech. Zaskakujący jest fakt, że w Polsce można spotkać szparagi dziko rosnące na terenie całego kraju - głównie w południowej części, aczkolwiek nie na terenach górzystych. Obecnie największym eksporterem szparagów są Chiny.  Szparagi są wysoko cenione także ze względów zdrowotnych, są bogate w witaminy i sole mineralne. W wielu krajach traktuje się je jako rośliny lecznicze. Szczególnie kobiety powinny mieć je w swoim menu, ze względu na bogate źródło kwasu foliowego. Ponadto, zawierają przeciwutleniacze, w ten sposób działają korzystnie na skórę. Wyciąg z pędów warzywa powoduje spadek ciśnienia tętniczego oraz prawidłową pracę serca. W Anglii i Indiach stosuje się szparagi powszechnie w leczeniu impotencji -  badając tą kwestię, można uznać, że ma to wpływ na potencję, bowiem spożycie szparagów dostarcza organizmowi wielu odżywczych składników, tym samym poprawiają ogólny stan zdrowia - a idąc dalej - poprawiają potencję i zwiększają libido. Reasumując - biorąc pod uwagę wszelkie atuty tego warzywa, grzech odmówić jego konsumpcji.



Szpinak


Szpinak pochodzi ze środkowo-zachodniej Azji. Obejmuje trzy gatunki, wszystkie jadalne, jednakże najczęściej uprawianym na całym świecie, cenionym i powszechnym jest szpinak warzywny. Rejon Morza Śródziemnego jako pierwszy zaadoptował roślinę pod uprawę. Obecnie spinacia oleracea uprawiane jest we wszystkich umiarkowanych i subtropikalnych regionach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Szpinak jest bogaty w witaminy i składniki mineralne. Zawiera potas, foliany, żelazo, a także witaminy C, E, K, betakaroten i witaminy z grupy B. Ma duży zasób antyoksydantów, m.in. luteinę. Ze względu na duże ilości potasu, można polecić go osobom z nadciśnieniem. Szpinak jest idealny dla osób zmagających się z anemią, ponieważ zawiera żelazo, niezastąpione w produkcji czerwonych krwinek. Kobiety ciężarne powinny mieć go na stałe w jadłospisie ze względu na zawarty w nim kwas foliowy, niezbędny w zapobieganiu wadom układu nerwowego płodu. Zawarte w roślinie przeciwutleniacze biorą czynny udział w profilaktyce przeciwnowotworowej oraz przeciwmiażdżycowej. Witaminy z grupy B, w których w szpinaku jest także niemało, skutecznie obniżają poziom cholesterolu we krwi. Jedyną wadą poza nielubianym przez wielu smakiem rośliny, jest występujący w jego liściach kwas szczawiowy, które obniżają poziom wapnia w organizmie. Mimo wszystko - szpinak warto jeść.

Potrawy ze szpinakiem: Rolada ze szpinakiemPide ze szpinakiemSałatka z chorizo na ciepłoMakaron stir fry ze szpinakiem i dymkąZupa ze szpinakiem i krewetkami



Topinambur


Topinambur, nazywany inaczej słonecznikiem bulwiastym, należy do rodziny astrowatych i pochodzi z Ameryki Północnej. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie rośliny trudmo wskazać jej zasięg pierwotny. Słonecznik bulwiasty przed wkroczeniem Kolumba na ląd był powszechnie wykorzystywany i uprawiany przez Indian w połnocno-wschodniej części kontynentu. Topinambur został sprowadzony do Europy poprzez Samueala de Champlain w XVII wieku. W Polsce uprawiany jest od 1730 roku. Jest to roślina pastewna i ozdobna. Stanowi także gatunek inwazyjny, ze względu na łatwość, z jaką odrasta z organów podziemnych, szybko się rozprzestrzenia i dziczeje. Ma niewielkie wymagania i rośnie w bardzo różnych warunkach. Słonecznik bulwiasty rodzi urodziwe żółte kwiaty, pod ziemią natomiast znajduja się cienkie i włókniste korzenie, ale także sznurkowate, białawe rozłogo podziemne, na których końcach powstają podziemne bulwy pędowe. Jedna roślina wytwarza do kilkudziesięciu bulw o róznej wielkości do maksymalnie 6 cm grubości i 10 cm długości. Topinambur ceniony jest ze względu na duży potencjał produkcyjny biomasy zielonej oraz jadalnych bulw. Stanowią one watościowe warzyw, szczególnie zalecane w diecie dla diabetyków. W czasie ostatnich lat słonecznik bulwiasty jest w kręgu zainteresowania naukowców, ze względu na drzemiący w nim potencjał.


Wężymord


Ten gatunek czarnego korzenia należy do rodziny astrowatych. Pochodzi z południowej i środkowej Europy oraz chłodniejszej części Azji - Syberii Zachodniej, Kaukazu, Zakaukazia i Dagestanu. Nie jest popularną rośliną uprawną, mimo, że nazywany jest zimowym szparagiem. Charakteryzuje się ciemną skórką i białym miąższem, który w smaku przypomina właśnie szparagi. Skorzonera, bo tak brzmi alternatywna nazwa warzywa, jest bardzo sycący i nie posiada włókien. Wężymord jest bogaty w sód, potas, magnez, wapń, żelazo, fosfor, chlor, karoten. Zawiera także szereg witamin: E, B1, B2, C oraz kwas nikotynowy. A skąd pochodzi ta fantazyjna nazwa? Niegdyś, medycyna ludowa, wykorzystywała wężymord jako lek na jad żmij.


Ziemniak


Kartofel jest najlepiej nam znanym przedstawicielem rodziny psiankowatych. Ziemniaki wywodzą się z Andów, gdzie zostały udomowione około 8 tysięcy lat temu. Do Europy trafił w końcu XVI wieku, wraz z upływem czasu stał się integralną częścią kuchni całego świata. Po pszenicy, ryżu i kukurydzy to ziemniak stanowi główną roślinę uprawną. Ponad 99% gatunków ziemniaka wywodzi się od jednej odmiany hodowanej z archipelagu u wybrzeży Chile. Z początku europejscy rolnicy sceptycznie podchodzili do uprawy ziemniaka, wierzyli, że wywołują trąd. Mimo to, do XIX wieku ziemniak stał się podstawą diety mieszkańców Europy. Niektórzy przypisują ziemniakom zasługę gwałtownego wzrostu populacji  kontynentu. Ziemniaki uprawiane w Europie nie były tak odporne jak ich kuzyni w Ameryce. W 1845 roku zaraz ziemniaczana zniszczyła 90% zbiorów kartofli w Irlandii, przez co m.in doprowadziła do głodu i śmierci blisko milion osób.Europa bardzo szybko pokochała ziemniaki, w ostatnich dekadach konsumpcja ziemniaków wzrosła także Azji Południowo-Wschodniej. Chiny i Indie stały się głównym producentem, pokrywając 1/3 światowego zapotrzebowania na bulwę. Polska jest także jednym z większych producentów kartofli. 33 kg rocznie - tyle ziemniaków zjada przeciętnie mieszkaniec globu. Polacy uwielbiają ziemniaki tak bardzo, że wznieśli dwa pomniki na jego cześć - w Biesiekierzu oraz w Poznaniu - słynny Pomnik Pyry.

Potrawy z ziemniakiem: MusakaCottage pieTortilla de patatasKnedle ze śliwkamiKurczak z ziemniakami w żółtym curryPierogi z szynką i ziemniakamiZapiekanka z ziemniaków i poraKrem ziemniaczano-czosnkowyZapiekanka ziemniaczana z pieczarkamiKluski śląskie z buraczkami


3 komentarze: